یک تحلیل از تأثیر سطح عرضه بر میزان استفاده از دوچرخه در سفرهای کاری و تحصیلی

امروزه شهرها به عنوان مکان زندگی و فعالیت انسان، در تأمین نیازهای انسانی با چالش‌های جدی مواجه هستند. افزایش روزافزون جمعیت، متوسط مالکیت وسیله نقلیه و توسعه ارتباطات،  بر پیچیدگی‌های سیستم حمل‌و‌نقل و مشکلات ناشی از آن از جمله تراکم، آلودگی محیط زیست و مصرف منابع تجدیدناپذیر، افزوده است. با توجه به مزایای منحصر به فرد دوچرخه به عنوان یک شیوه‌ حمل‌و‌نقل شهری، یکی از اقدامات کنترلی تقاضای حمل‌و‌نقل، ترویج استفاده از این وسیله نقلیه سالم، مفید و با صرفه در سفرهای کوتاه و متوسط شهری است. مطالعات پیشین نشان می‏دهد، سطح عرضه بر تغییر شیوه‌ سفر مسافران و استفاده از دوچرخه تأثیر‌گذار است، در اکثر مطالعات، تأثیر سطح عرضه با استفاده از ساختار مدل لوجیت بررسی شده و دسته‌بندی عوامل مشابه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در مقاله جاری با استفاده از روش تحلیل عاملی این موضوع مورد تأکید قرار گرفته و مؤثرترین متغیرها بر میزان استفاده از دوچرخه تعیین می‏شود. استفاده از این روش به خصوص در ایران، جهت اولویت‌دهی و طرح‌‌‌ریزی روش‌های ممکن و مؤثر که بدون نیاز به صرف هزینه‏های هنگفت، مشوق مسافران به تغییر شیوه سفر است، ضروری است. با توجه به اهمیت سطح عرضه در استفاده از دوچرخه، این مطالعه با استفاده از نتایج پرسشگری از 608 شهروند تهرانی در منطقه هشت شهرداری تهران و با روش تحلیل عاملی اکتشافی به بررسی میزان تأثیر سطح عرضه در تغییر شیوه سفر و استفاده از دوچرخه در سفرهای کار و تحصیل به تفکیک هدف سفر می‌پردازد. نتایج تحلیل عاملی به روش حداکثر درست‌نمایی، متغیرها را در قالب دو عامل بهبود تسهیلات دوچرخه و تغییر شرایط سفر دسته‌بندی می‌نماید. نتایج بیانگر آن است که در سفرهای کاری عامل تغییر شرایط سفر بیشترین تأثیر را بر تغییر شیوه سفر مسافران دارد، در حالی که کلیدی‌ترین عامل در سفرهای تحصیلی، بهبود تسهیلات دوچرخه‌سواری است.